Sentyabr 2013
12 316 2013
Elmi işlər üzrə direktor müavini
- Article Details
- Category STRUKTUR
Əlizadə Elbrus Kərim oğlu
4 mart 1957-ci ildə Ağdaş rayonun Aralbir kəndində anadan olub.
1974-1979-cu illərdə Azərbaycan Dovlət Universitetində (indiki BDU) geologiya-coğrafiya fakültəsinin coğrafiya bölməsində oxuyub. 1979-cu ildə oranı fərqlənmə dıplomu ilə bitirərək təyinatla Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Coğrafiya İnstitutuna göndərilmiş və "Aerokosmik metodların coğrafi tədqiqatlara tətbiqi" laboratoriyasına işə qəbul olunmuşdur.
1984-cü ildə 25.00.25 - "Geomorfologiya və təkamül coğrafiyası" ixtisası üzrə dissertasiya müdafiə edərək coğrafiya elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır.
2004-cü ildə isə 25.00.25 - "Geomorfologiya və təkamül coğrafiyası" ixtisası üzrə doktorluq dissertasiya müdafiə edərək coğrafiya elmləri doktoru elmi dərəcəsi aldı.
2014-cü ildə AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
AMEA Rəyasət Heyətinin 3 iyul 2013-cü il tarixli qərarı ilə akad. H.Ə. Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsinə təsdiq edildi və indi də bu vəzifədə çalışır.
2005-ci ildən BDU-nun coğrafiya fakültəsinin "Fiziki Coğrafiya" kafedrasının professoru vəzifəsində əvəzçiliklə çalışır.
2009-cu ildən Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının "Yer Elmləri ixtisasları" üzrə Ekspert Şurasının üzvü, 2011-ci ildən isə elmi katibidir.
Hal-hazırda Əlizadə E.K. YUNESKO-nun nəzdində Rusiya Federasiyasının Vladikavkaz şəhərində fəaliyyət göstərən "Dağların tarazlı inkişafı" elmi mərkəzinin Müşahidəçilər Şurasının üzvüdür, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyətinin Prezidiumunun üzvü, AMEA-nın nəzdində fəaliyyət göstərən "Respublika Coğrafiya üzrə Əlagələndirmə Komissiya"sının sədridir.
2001-ci ildən TQDK nəzdində "Coğrafiya" üzrə Elmi Seminarın və Ekspert Şurasının sədri, 2003-cü ildən isə Təhsil Nazirliyinin Coğrafiya üzrə elmi metodik şurasının sədr müavinidir.
2016-cı ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 may 2016-cı il tarixli Sərəncamına əsasən həmmüəllifi olduğu "Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası" üçcildlik monoqrafiyasına görə elm sahəsi üzrə Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür.
Əsas elmi nailiyyətləri: Azərbaycan ərazisinin dağlıq ərazilərinin morfostruktur quruluşunun kosmik materialların deşifrələnmə materiallarının tətbiqi ilə tədqiqi, kosmik şəkillərin struktur-geomorfoloji deşıfrələnmə metodlarının işlənilməsi, geomorfoloji risklərin qiymətləndirilməsi, geodinamik-gərgin ərazilərin öyrənilməsi, Böyük və Kiçik Qafqaz dağlarının, geosistemlərinin ekogeomorfoloji tədqiqi, müasir dağ ekegeokomplekslərinin formalaşmasına, kompleks endo-ekzodinamiki amillərin təsir dərəcələrinin müəyyən edilməsi.
Tel.: (+994 12) 539 35 41
Fax: (+994 12) 539 35 41
E-mail: Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır.
Əlizadə E.K. 160-dan artıq elmi və elmi-pedaqoji əsərlərin, o cümlədən, 2 monoqrafiyanın, 1 kitabın, 115 məqalənin, 2 dərsliyin, 3 dərs vəsaitinin, bir necə xəritənin və 40-a yaxın elmi-metodiki vəsaitlərin müəllifdir.
Seçilmiş məqalələr:
- Экзоморфодинамика рельефа гор и ее оценка (на примере северо-восточного склона Большого Кавказа). Bakı, 2010. – monoqrafiya
- Морфоструктурное строение горных сооружений Азербайджана и сопредельных территорий. Bakı, 1998 – monoqrafiya
- Особенности морфоструктурного дешифрирования КС зоны сопряжения морфотектонических блоков (на примере восточной части Малого Кавказа). «Геоморфология», РАН, Moskva, 2001, № 1
- Problems of research of the ecologic-geomorphological hazards in mountain constructions within Azerbaijan. “Geomorphologia Slovaca, Vol. III, 2003, No. 1, Bratislava
- Some methodical problems of the quantitative rating of ecological hazards in mountain geosystems of the Azerbaijan. International Workshop at Balea-Fagaras Massif (Romanian Carpathians), 2004
- Антикавказская секторальность в развитии и дифференциации ландшафтов Восточного Кавказа. V Международная конференция «Устойчивое развитие горных территорий: проблемы и перспективы интеграции науки и образования», Владикавказ, 2004.
- Особенности дифференциации процессов экзоморфогенеза на южном склоне Большого Кавказа и их влияние на устойчивое развитие горных геосистем. V Международная конференция «Устойчивое развитие горных территорий: проблемы и перспективы интеграции науки и образования», Владикавказ, 2004.
- Морфоструктурный анализ рельефа азербайджанской части Большого Кавказа. Геоморфология. М. 1984, №4., с. 47-53. (в соавторстве с Б.А. Будаговым, А.А. Микаиловым, А.С. Алиевым)
- Выявление «каркаса» морфотектонических блоков восточной части Малого Кавказа и сопредельных территорий по КС. Геоморфология, АН СССР, 1991, № 4, с. 51-57.
- Complex methods of mapping of morphostructures the zones of interplate contiguity of the Eastern Caucasus on the basis of interpretation of Space photos. Materials Cartographic Conference 10-th General Assembly of ISA (September 3-rd - 9-th 1995). Barselona, 1995, р. 158-163 (co-author - B.A. Budagov)
- Эколого-геоморфологические наиболее опасные зоны Восточного Закавказья (выявленные по материалам дешифрирования КС).«Оценка и управление природными рисками» - Материалы Всероссийской конференции "Риск - 2003". М.: Изд-во Ун-та Дружбы народов. Т.1. 2003., с. 37-42
- Активные морфотектонические зоны Восточного Азербайджана (на основе материалов КС). XXVIII Пленум геоморфологической комиссии РАН «Рельефообразующие процессы: теория, практика, методы исследования». 20-24 сентября, 2004
- Очаги зарождения экстремальных экзодинамических явлений в районах развития активных альпийского типа дизъюнктивных морфоструктур. Москва, МГУ, VI Щукинские чтения, 2010, с. 30-32.
- Проблемы воздействия эколого-социальных угроз и рисков на устойчивое развитие регионов Азербайджана. Известия, Серия географическая, РАН, Москва, 2011, №4, с. 54-62. (в соавторстве с Будаговым Б.А., Мамедовым Р.М., Исмаиловым М.Д., Исматовой Х.Р., Эминовым З.Н.)
- Усиление экологической напряженности в горных геосистемах в условиях активизации опасных геоморфологических процессов (на примере Азербайджана). 34-th International geological congress “The modern problems of geology and geophysics of Eastern Caucasus and the South Caspian depression”, Australiya, 2012, p.35-52 (в соавторстве с Тарихазер С.А.)
- Geomorphology's Role in Biology of Arasbaran - Garadagh Forests. American Journal of Scientific Research ISSN 2301-2005 Issue 75, September, 2012, pp. 78-84 © EuroJournals Publishing, Inc. 2012 (в соавторстве Дж.Ш. Азган)
10 514 2013
AR Milli seminarın iclası
- Article Details
- Category ƏSAS
İnstitutumuzun əməkdaşları X.Ş.Rəhimov və c.e.n. M.S.Həsənov 10-11 sentyabr 2013-cü il tarixində
09 854 2013
R.Qardaşov Sankt-Peterburqda keçırıləcək Beynəlxalq konfransda çıxış edəcək
- Article Details
- Category ƏSAS
AMEA Coğrafiya İnstitutunun baş elmi işçisi, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Rauf Qardaşov
07 589 2013
"Yağış sularının idarə olunması problemi"
- Article Details
- Category ƏSAS
Xəbər verdiyimiz kmi, sentyabrın 6-cında AR Fövqalədə Hallar Nazirliyi Bakı Regional mərkəzində «Bakı şəhərində yağış sularının idarə olunması problemləri: dünən, bu gün və sabah» mövzusunda elmi-praktik seminar keçirildi.
06 294 2013
Gənc alimlər şurası
- Article Details
- Category ƏSAS
Gənc Alimlər Şurasının ilk iclası
"Landşaft və Landşaft planlaşdırılması" şöbəsinin müdiri c.e.d. Əlizadə Elbrus Kərim oğlunun rəhbərliyi ilə keçirilən iclasda Azərbaycan MEA Gənclerin İntellektual İnkişaf Mərkəzinin Yer elmləri bölməsinin rəhbəri g.m.ü.f.d.Abbasov Orxan Rafael oğlu sədr kimi, Geologiya İnstitutu üzrə Gənc Alimlər Şurasının müavini Babazadə Afşan Nazim qızı katib kimi iştirak etdi.
Iclasda Coğrafiya İnstitutunun Gənc Alimlər Şurası (GAŞ) İdarə Heyəti üzvlərinin, şərti sədr və şərti müavinlərin müəyyənləşdirilməsi və Gənc Alimlər Şurası (GAŞ) İdarə Heyəti üzvləri üçün vəzifə bölgülərinin aparılması məsələlərinə baxıldı.
Gənc Alimlər Şurası (GAŞ) İdarə Heyətinə şərti sədr kimi Landşaft və Landşaft planlaşdırılması şöbəsinin elmi işçisi, c.ü.f.d. Ələkbərova Samirə Oqtay qızı birinci şərti müavin kimi, Əhali coğrafiyası şöbəsinin k.e.i. Qasımov Zaur Aydın oğlu və ikinci şərti müavin kimi Landşaft və Landşaft planlaşdırılması şöbəsinin elmi işçisi, c.ü.f.d. Həmidova Zərnurə Ənvər qızı təklif edildi.
GAŞ İdarə Heyətinin üzvləri aşağıdakılar təsdiq olundu:
1. c.e.n. Ağakişiyeva Günəş Rafiq qızı (Azərbaycanın iqtisadi və siyasi coğrafiyası),
2. Həsənova Vüsalə Rza qızı (Coğrafi fikir tarixi şöbəsi),
3. Nəzərova Dilbər (Azərbaycanın iqtisadi və siyasi coğrafiyası),
4. Qəşəmova Raminə Ramiz qızı (Paleocoğrafiya şöbəsi),
5. Şalbuzov Fuad Əlövsət oğlu (Hidrologiya şöbəsi),
6. Əmənov Rauf Rizvan oğlu (Azərbaycanın iqtisadi və siyasi coğrafiyası),
7. Mahmudova Kəmalə Elbrus qızı (Xəzər dənizinin problemləri mərkəzi şöbəsi),
8. Abdullayeva Gülnarə İslam qızı (Əhali coğrafiyası şöbəsi),
9. Mikayılova Həmidə Əvəz qızı (Coğrafi fikir tarixi şöbəsi),
10. Xəlilova Səbinə Rüfət qızı (Coğrafi fikir tarixi şöbəsi),
Beynəlxalq forum
20-24 may 2013-cü il tarixində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının dəyirmi zalında Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş “Avropa məkanında yeni çağırışlar: Gənc Alimlərin Beynəlxalq Bakı Forumu” keçirildi. Forumda Avropanın 32 ölkəsindən 160, Azərbaycandan isə 190 gənc alim iştirak etdi.
Açılış mayın 21-də baş tutdu və mayın 23-də müvafiq sessiyalar üzrə “JW Marriott Absheron Baku” otelinin 4-cü mərtəbəsində davam etdirildi.
Akademik H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun Gənc Alimlər Şurasının sədri Samirə Ələkbərova çıxış edərək şuranın fəaliyyəti haqqında konfrans iştirakçılarına məlumat verdi. İnstitutunun gənc alimləri - Lətifə İsmayılova, Şahnaz Amanova, Gülnar Hacıyeva təqdim etdikləri elmi məqalələrlə “Yer elmləri və Ekologiya: yer elmləri sahəsində Avropa alimlərinin əldə etdikləri nəticələr; biomüxtəliflik, torpağın çirklənmə və deqrodasiyadan qorunması, təmiz su problemi” sessiyasında məruzə etdilər. Gənc Alimlər Şurasının digər üzvləri - Fuad Şalbuzov, Gülnarə Abdullayeva, Həlimə Əhmədzadə və Vüsalə Həsənova da konfrans iştirakçıları sarasında idilər.
GAŞ sədrinin Beynəlxalq Forumda çıxışı
Hamınızı AMEA Gənclərin İntellektual İnkişaf Mərkəzinin Yer Elmələri bölməsi adından salamlayıram. İlk öncə Gənc Alimlərin fəaliyyətini əks etdirən 5 illik hesabata münasibət bildirmək istəyirəm. Hesabatın məzmunu Gənc Alimlərimizin indiyə qədər apardığı elmi, ictimai və mədəni-kütləfi fəaliyyətləri - effektivliyi, mahiyyəti və miqyasına görə Azərbaycan elminin gələcəyinə nikbin baxmaqa ümid verir.
Öz növbəmdə mən də Yer Elmləri bölməsinin fəaliyyəti: nailiyyətlər, perspektivlər, problemlərə dair fikirlərimi sizinlə bölüşmək istəyirəm. “Yer elmləri” bölməsi 2005-ci ildə AMEA Gənclərin İntellektual İnkişaf Mərkəzinin strukturu kimi yaradılmışdır. Struktur bölməyə Geologiya İnstitutu, H.Əliyev adına Cografiya İnstitutu və Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin GAŞ-ları da daxildir. Şuraların əsas məqsədi gənclərin elmi fəaliyyətini, təşəbbüslərini və s. stimullaşdlrmaqla bərabər, əldə etdikləri elmi yeniliklərin ölkədə və onun xaricində müzakirəsinə şərait yaratmaq, beynəlxalq elmi əməkaşlıq çərçivəsində İnstitutun gənclərinə köməklik göstərməkdən ibarət olmuşdur. Bundan başqa, İnstitutda işləyən tələbə, maqistr, dokturant və gənc alimlərə metodiki və informasiya yardımının göstərilməsi, elmi fəaliyyətlərini əks etdirən əsərlərinin nəşr edilməsində müvafiq köməkliyin edilməsi, eyni zamanda xarici dil vərdişlərini artırmaq, tədqiqat istiqamətlərinə uyğun ölkədə və ondan kənarda təşkil olunan təkmilləşdirici təlim və kurslarda iştirakını təmin etmək kimi hədəflər də struktur bölmənin GAŞ-larının fəaliyyətinə daxil olmuşdur. Bütün qeyd olunanlarla əlaqədar, son beş ildə əldə etdiyimiz əsas naliyyətlər aşağıdakılardan ibarət olmuşdur.
2013-cü ildə AMEA-nın Yer Elmləri Bölməsi, akad. H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu və Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən, ümummilli lider Heydər Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş “Qlobal dəyişikliklər şəraitində geosistemlərin təbii ehtiyat potensialının qiymətləndirilməsi və səmərəli istifadəsi” mövzusunda keçirilmiş beynəlxalq konfransın keçirilməsini də qeyd etmək istərdim. Konfransın keçirilməsi nəticəsində Ukraynalı alimlərin təklifi ilə İnstitutumuzun gənc alimləri Ukraynada keçiriləcək “Gənc alimlərin konfransi”nda iştirak etmək üçün dəvət almış və mən də dəvət olunanlar sırasındayam.
Bütün bunlarla yanaşı, vurğulamaq lazımdır ki, gənc alimlərimizin problemləri də az deyildir. Əsasən gənclərin xarici dil problemi bizi qayğılandırır. Müasir gəncliyimizin təkcə ana dilimizlə kifayətlənməsi onların gələcək elmi fəaliyyətlərinin inkişafı üçün artıq kiafyət etmir. Dünya elminə yeni baxış gəncləri, o cümlədən gənc alimlərimizin xarici dil bacarıqlarının yaxşılaşdırmasını şərtləndirir. Arzu edirik ki, Geologiya İnstitutunda təşkil olunan dil kursları H.Əliyev adına Cografiya İnstitutu və Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində də olsun. Yuxarıda qeyd etdiyim baza kafedralarının bütün istitutlarda yaradılması gənc alimlərin pedaqoji fəaliyyət göstərməsi və Akademiya üçün yeni perspektivli gənclərin yetişdirilməsi baxımından təqdirə layiq olacaqdır.
Gənclərimizin böyük sosial problemləri də mövcuddur. Düşünürəm ki, gənclərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırmaqla bərabər, onlara müəyyən sosial güzəştlərin edilməsi Azərbaycan elminə yalnız fayda verəcəkdir.
AMEA-nın prezidenti hörmətli Akif müəllimin gəncləri daim dəstəkləməsi bizi sevindirir. Bizimlə görüşündə gəncələrə dair planları bizə böyük ümid verdi. Yer bölməsi kimi Geologiya İnstitutunun Gənc Alimlər Şurasının uğurlu fəaliyyəti heç təsadüfi deyildir. Şübhəsiz ki, biz eyni qayğını bütün istitutlarda görəcəyimizə artıq çox əminik.
Azərbaycan gəncləri timsalında Akademiyanın gənc alimləri də ölkədə gedən siyasi prosesləri yaxından izləyir və bu proseslərə biganə qalmir. Elmizin gələcək inkişafını müdrik prezidentimizin elmə göstərəcəyi qayğıda görür. Bu məqsədlə biz gənc alimlər kimi İlham Əliyevin namizədliyini dəstəkləyir, onunla bərabər gələcəyə ümid və qətiyyətlə addımlamağı ümdə hədəfimiz kimi qəbul edirik.
Samirə Ələkbərova,
Coğrafiya İnstitutu, GAŞ-ın sədri
FHN BRM-da elmi-praktik seminar
- Article Details
- Category ƏSAS
Sentyabrın 6-da AR Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Baki Regional Mərkəzində "Bakı şəhərində yağış sularının idarə olunması problemləri: dünən, bu gün və sabah" mövzusunda elmi-praktik seminar keçiriləcəkdir.
05 835 2013
Əməkdaşlarımız Almatıya ezam olunmuşlar
- Article Details
- Category ƏSAS
Coğrafiya İnstitutunun direktor əvəzi Ramiz Məmmədov, elmi işlər üzrə direktor müavini Elbrus Əlizadə və “Landşaftşunaslıq və Landşaft planlaşdırılması şöbəsinin aparıcı elmi işçisi İrina Kuçinskaya
Alimlər
- Article Details
- Category İNSTİTUT HAQQINDA
Elmlər doktorları:
Məmmədov Ramiz Mahmud oğlu
Əlizadə Elbrus Kərim oğlu
Qardaşov Rauf Hacı oğlu
Xəlilov Mahmud Yusif oğlu
Xəlilov Hüseyn Ağamalı oğlu
Qaşqay Rəna Mir-Tağı qızı
Tağıyeva Yelena Nikolayevna
Abduyev Məhəmməd Abdu oğlu
Eminov Zakir Namin oğlu
Ekspedisiyalar
- Article Details
- Category FƏALİYYƏT
rusiyanın irkutsk şəhəri
Coğrafiya institutunun şöbə müdiri Gülalıyev Çingiz Gülalı oğlu elmin İnkişafı Fondunun 2013-cü il üçün 1-ci “Mobillik qrantı” müsabiqəsi çərçivəsində elmi ekspedisiyada olmuşdur.
Elm sahələrinin qovşağında: Yer haqqında elmlər və aqrar elmlər sahəsi üzrə -iki istiqamətdə “torpaqşünaslıq və meteorologiya” Elmin İnkişafı Fondunun 1-ci mobillik qrantının qalibi kimi Ç.G.Gülalıyev 29 iyul 2013-cü il tarixində “Zaman və məkan daxilində ənənəvi təbii mühitdən istifadə zamanı fiziki-coğrafi proseslərin dəyişmə mexanizmlərinin öyrənilməsi (tәcrübә mübadiləsi və yeni әlaqәlәrin qurulması baxımından)” layihə çərçivəsində Rusiya Federasiyası, İrkutsk şəhəri,Rusiya EA Sibir bölməsi, Federal Dövlət büdcə təşkilatıV.B.Soçavı adına Coğrafiya İnstitutunda qısamüddətli elmi təcrübəkeçmədə olmuşdur.
Layihədə qarşıya qoyulan öyrəniləsi məsələlər aşağıdakılardan ibarət olmuşdur:
- texnogen yüklənmə olmadan mezo və mikroiqlim dəyişikliklərinə yüksəkliyin və meşə biosenozunun təsiri;
- meşə biogeosenoz komponentləri ilə torpaq örtüyü arasında çoxillik qarşılıqlı əlaqənin öyrənilməsi metodikası;
- “Landsat” kosmik aeroşəkillərdən istifadə edərək torpaq səthi temperatutunun ölçülməsi üsulunun mənimsənilməsi;
- Avtomatlaşdırılmış AMK-03 meteoroloji kompleksi; Modul-T torpaq-qrunt temperaturunun avtomatik monitorinqi stansiyası; proqramlaşdırılmış elektron datçik sistemləri:- termoxron və hidroxronlarla işləmək, alınan məlumatların analizi və tətbiqi üsullarına yiyələnmək.
Təcrübəkeçmə müddətində Ç.G.Gülalıyev REA Novosibirski şəhərində yerləşən “Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu”nun “Torpaqların fiziki prosesləri” laboraoriyasında b.e.n., baş elmi işçi Aleksandr Valentinoviç Çiçulinlə hazırladıqları “Симметрийный анализ структуры почвенного покрова в гидротермическом пространстве” adlı məqalənin çapa son variantının müzakirəsini aparandan sonra həmin laboratoriyanın malik olduğu müasir çihazlarla tanış olmuşdur.
Rusiya Federasiyası, İrkutsk şəhərindəV.B.Soçavı adına Coğrafiya İnstitutunda layihədə nəzərdə tutulmuş plan əsasında ilk olaraq laboratoriyalarda (“Kompleks fiziki coğrafiya və landşaft xəritə çəkmə”, “landşaft geokimyası və torpaq coğrafiyası”, “Hidrologiya və klimatologiya” və “Geomorfologiya”) və İnstitutun stasionarlarında (Berezovski meşə-çöl stasionarı, Novonikolayevski çöl stasionarı və Tunkinski çökəklik stasionarı) aparılan nəzəri və təcrübi işlərlə tanış olmuşdur.Qeyd etmək lazımdır ki, laboratoriya və stasionarlarda aparılan tədqiqat işləri əsasən zaman və məkan daxilində ənənəvi təbii mühitdən istifadə zamanı fiziki-coğrafi proseslərin dəyişmə mexanizmlərinin öyrənilməsi istiqamətinə xidmət edən təcrübələr İnstitutda kompleks şəkildə aparılır. Stasionarlarda fiziki-coğrafi proseslərin təkamülü, idarə edilməsi və qorunması mexanizmlərinin öyrənilməsi İnstitutun əsas aparıcı istiqaməti hesab olunur. İlk olaraq İnstitutun rəhbər işçiləri direktor- c.e.d., prof. Pilyusnin Viktor Maksimoviç və elmi hissə üzrə direktor müavinləri c.e.d., prof. Korıtnı Leonid Markusoviç, c.e.n.Vladimirov İqor Nikolayeviş və elmi katib c.e.n. Sorokovoy Andrey Anatoliyeviçlə görüşərək ezamiyyənin məqsədi və görüləcək işlər barədə söhbətlər olmuşdur. Qısamüddətli təçrbəkeçmə və təcrbə mübadiləsinin effektli olması üşün onların təklifi ilə müvafiq istiqamətlər üzrə mütəxəssislərlə görüşlər olub.
Laboratoriyalarla tanışlıqdan sonra İnstitutun Buryatiya respublikası, Tunkinski rayonu Arşan qəsəbəsində yerləşən stasionarında təcrbəkeçmə davam etdirilmişdir. Tunkinski çökəklik stasionarı 110 kilometr İrkutskdan qərbdə Arşan qəsəbəsinin şimal hissəsində Tunkinsk dağarası meyillikdə yerləşir. Stasionarının tədqiqat sahəsinə Kınqarqi çay hövzəsi (İrkut çayı hövzəsinin bir hissəsi də daxil olmaqla) və ona yaxın çaylararası sahələr daxildir. Stasionarda İnstitutun çöl tədqiqatları ilə məşğul olan bütün laboratoriya əməkdaşları kompleks şəkildə işlər aparırlar. Stasionarın ərazisi – 1059 kv. m., yerləşdirmə sahəsi isə - 65,2 kv. metrdir. Stasionarda meteoroloji müşahidələr aparmaq üçün (Stansiyanın geodeziya reperi, yüngül lövhəli flyuger, anemorumbometr, ağır lövhəli flyuger, buzbağlama cihazı, psixrometrik budka, qar ölçən, ehtiyat psixrometrik budka, meteoroloji görünüşü ölçən cihaz M-53, yağış ölçən, plyuvioqraf, helioqraf, buzölçən, şeh yazan, havanın və torpağın temperaturunu üç sahatdan bir olmaqla avtomatik qetyd edən termoxron və nəmliyi ölçən hidroxron və aktinometrik cihazlar) və torpaq- bitki nümunələrinin ilkin işlənməsi üçün cihazlarla təmin olunmuşdur. Qısamüddətli təcrübəkeçmə nəzərdə tutulmuş mərhələlər üzrə yerinə yetrilmişdir.
Ç.G.Gülalıyev İrkutsk şəhərində təcrübəkeçmə müddətində bir neçə elmi müəssisələrdə - İrkutsk Dövlət Universitetinin “Torpaqşünaslıq və torpaq ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi” kafedrasında, İrkutsk Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında, Liminalogiya və Bitki Fizyalogiya və mühafizəsi institutunun “Aqroekologiya” laboratoriyasında olmuş və onlarla torpaq tədqiqatları istiqamətində müştərək işlər yerinə yetirmişdir. İrkutsk Dövlət Universitetinin “Torpaqşünaslıq və torpaq ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi” kafedrasında apardığı müştərək işin nəticəsi olaraq “Удельное электрическое сопротивление целинных и освоенных почв юга Иркутской области” adlı məqalə “Cənub Federal Universiteti”nin elmi jurnalına çap olunmaq üçün təqdim olunub.
Qısa elmi təcrübəkeçmənin uğurlu başa çatması münasibəti ilə İnstitutun direktoru tərəfindən Ç.G.Gülalıyevə sertifikat təqdim olunmuş və elmi əməkdaşlığın bundan sonra da davam etdirilməsi üçün AMEA ak.H.Ə.Əliyev ad.Coğrafiya İnstitutu ilə Rusiya Federasiyası EA Sibir filialı V.B.Soçavı adına İrkutsk Coğrafiya institutu arasında əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanmışdır.
EİF-Mob-1-2013-1(7)-16/04/2 Saylı layihənin rəhbəri,
Pirqulu coğrafi tədqiqatlar stasionarı şöbəsinin rəhbəri Çingiz Gülalıyev
xaçmaz rayonunun sahil zonası
«Xəzər dənizi problemləri» şöbəsi əməkdaşları 18 iyun – 27 iyun 2013 il tarixləri arasinda Xəzər dənizinin Xaçmaz rayonu sahil zonasında ekspedisiyada olmuşlar
Ekspedisiyanın məqsədi: Sahil xətti boyunca GPS ölçmələri ilə sahil xəttinin coğrafi koordinatlarını dəqiqləşdirmək; Sahil zonasının ekoloji vəziyyərini qiymətləndirmək;
Ekspedisiyanın iştirakçıları və onların vəzifələri:
1.Qardaşov Rauf Hacı oğlu – ekspedisiyanın təşkili və elmi tədqiqata rəhbərlik;
2.Əhmədov Nazim İsa oğlu – ölçmələrin aparılması və alınmış ölçmə nəticələrinin informasiya bazasına daxil edilməsinin təşkili;
3.Mustafayev Namiq Mübariz oğlu – GPS ölçmələrinin həyata keçirilməsi;
4.Əmənov Rauf Rizvan oğlu - GPS ölçmələrinin həyata keçirilməsi.
Ekspedisiya zamanı görülən işlər:
1. Sahil zonasında sahil xəttinə yaxın 20 sabit dayaq nöqtə seçilmiş və bu noqtələrin coğrafi koordinatları (en dairəsi , uzunluq dairəsi) GPS ilə ölçülmüşdür.
2. Bu nöqtələrin sahil xəttindən olan məsafələri ölçülmüşdür.
3. Sahil zonasının ekoloji durumu vizual olaraq qiymətləndirilmiş və ekologiyaya ciddi təsir edən amillər aşkarlanmışdır.
Sahil zonasının mənimsənilməsi və ekoloji durumu:
Müşahidələrimiz sahil zonasının mənimsənilməsinin plansız şəkildə baş verdiyini və ekoloji durumun acınacaqlı olduğunu göstərir.Sahil boyu uzanan şose yoluna paralel yaşil dağ yamacının təxminən üçdə biri məhv edilərək, yerində landşafla təzad yaradan turistik obyektlər və villalar inşa edilmişdir. Çimərlik zonasının da bərbad halda olduğu, plansız və zövqsüz şəkildə hasara alınaraq və ibtidai cimərlik ləvazimatı ilə təchiz edilərək müştərilərə aşağı səviyyədə xidmət göstərildiyi qeyd edilmişdir. Sahil zonasının qamışlıqla örtülü hissəsi istifadəyə yararsız olaraq qalır və yaxında yerləşən turistik və digər obyektlərin məişət tullantılarının atıldığı yerə çevrilir.
f/r.e.d. Qardaşov R.
qax-şəki
Mövzu: Azərbaycanın düzən meşə ekosistemlərinin bioloji müxtəlifliklərinin deqradasiyası və bərpası (2012-2016)
İş: Qanıx-Əyriçay vadisi meşə ekosistemlərinin bioloji müxtəlifliklərinin antropogen deqradasiyasi və bərpasi yolları (2013-2014)
2013-cü il iyun ayının 12-26-da institutun bir neçə əməkdaşı Qax və Şəki rayonlarında Qanıx-Əyriçay vadisi ərazisində təyin olunmuş istiqamətlərdə marşrutlar yerinə yetirərək müxtəlif dərəcədə antropogen transformasiyaya uğramış xarakterik sahələrdə gebotaniki təsvirlər aparmış, ağaclığın tuksasiya göstəriciləri - yaşı, doluluğu, orta hündürlüyü və orta diametrini təyin etmiş, meşəaltı kollar və ot örtüyünü, bir neçə yerdə torpaq kəsimləri qoyaraq təsvir etmiş və nümunələr götürmüşdür. Bitkilərdən herbarilər toplanmışdir.
Şəki rayonunda düzən meşə ekosistemləri daha çox antropogen deqradasiyaya məruz qalmışdır, "ləkələr" şəklində pozulmuş və seyrədilmiş ağyarpaq qovaq, uzunsaplaq palıd ağaclıqlarına təsadüf edilir.
Qax meşə təsərrüfatı ərazisində doluluğu 05-06 olan, nisbətən az deqradasiyaya uğrayan qızılağac, yalanqoz, ağyarpaq qovaq və uzunsaplaq palıd meşələrinin təsviri aparılmışdir. Palıd meşələri seyrəldilkcə deqradasiyaya uğrayaraq (doluluğu 02-03-ə endirildikdə) ya sıx yemişan kollarıyla, digər ağac cinslərinin (xüsusən göyrüş) iştirakı ilə keçilməz cəngəllik yaradır, ya da sıx, keçilməz böyürtkan kolları, lianlar, zoğal, qara murdarça və didər kollarla örtülür.
Hazırda ekspedisiya zamanı toplanmış çöl tədqiqat materialları kameral təhlil olunur.
C.e.d: M.Y. Xəlilov
quba
Ekocoğrafiya şöbəsinin əməkdaşları iyunun 15-dən 30-na kimi “Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacının orta dağlıq hissəsinin müasir ekocoğrafi problemləri (2011-2014-cü illər)” mövzusu ilə əlaqədar Quba rayonunda elmi ezamiyyədə olmuşlar.
Ezamiyyə zamanı tədqiq olunan ərazidəki təbii və antropogen pozulmalar yerində müşahidə edilmiş, meridianal (Altıağac, Quba və Qusar ərazisində) və hündürlük istiqamətləri üzrə qabaqcadan seçilmiş yarımstasionar meydançalarda fitokütlə ehtiyatı növbəti dəfə hesablanmış, buradakı təbii və antropogen mənşəli dinamiki proseslər üzərində müşahidələr davam etdirilmiş, bəzi sürüşmə yerlərində deformasiyaya məruz qalmış qruntun kütlə ehtiyatı hesablanmışdır. Müvafiq sahələrin fotoşəkili və ilkin variantda sxemləri çəkilmişdir.
Səkil: 1,2 Altıağacda yay otlaqlarında müşahidələr
Şəkil:3 Təbii pozulma nümunələrindən biri. (Quba, Xınalıq kəndinin ətrafı )
Şəkil 4.Şahdağ qış-yay turizm kompleksi tikintisində antropogen pozulmalar.
Şöbə müdiri, c.e.n.Ə.A.Əliyev
şəki-qax
Azərbaycan torpaq ehtiyatları coğrafiyası şöbəsinin əməkdaşları İnstitutun plan işlərinə daxil edilmiş ”Acınohur (Türyançay-Qanıxçay arası) torpaqlarının morfogenetik pozulmaları və onun qiymətləndirilməsi” mövzusu ilə əlaqədar 12 iyundan 01 iyula qədər 20 gün müddətinə Şəki və Qax rayonlarına ezam olunmuşlar.
Ezamiyə müddətində aşağıdakı çöl-tədqiqat işləri yerinə yetirilmişdir: tədqiqat rayonu daxilində üç marşrut (Türyançay-Kürmükçay arası vadi torpaqları; Qax-Yazı-Sarıca-Acınohur; Şəki-Daşüz) üzrə təxminən 45-50 min ha sahədə torpaq tədqiqatı işləri aparılmışdır. Bu zaman müqayisəli coğrafi metod əsasında 50 torpaq kəsimi qoyulmuş, təkrar olmayan, xarakter kəsimlərdə genetik qatlar üzrə morfoloji təsvirlər edilmiş və analiz üçün torpaq nümunələri götürülmüşdür. Relyef və yamacların baxarlılığı nəzərə alınmaqla, yerüstü yaşıl biokütlə öyrənilmişdir. Qoyulmuş torpaq kəsimlərinin yeri CPS noviqator vasitəsilə koordinatları təyin edilmiş və planşet üzərinə köçürülmüşdür.
Komeral işlər zamanı çöl şəraitində toplanılmış materiallar nəzərdən keçirilərək, laboratoriya üçün nəzərdə tutulmuş nümunələr dəqiqləşdirilmişdir.
Tədqiqat öncəsi planlaşdırılmış çöl işləri yerinə yetirilmişdir.
şöbə müdiri, k/t.e.n. İ.Ə.Quliyev
gəncə
Paleocoğrafiya şöbəsininəməkdaşları - Ələsgərov Bayram (ekspedisiyanın rəhbəri), Vəliyev Seyran, Əliyev Aliyar, Xəlilova Ülviyyə 15 gün olmaqla, iyun ayının 15-dən 30-na qədər Gəncə şəhəri və onun ətraflarında (Göygöl, Şəmkir, Gədəbəy rayonları) tədqiqat işləri aparmışlar.
Ekspedisiya müddətində göstərilən rayonların ərazisində paleocoğrafi tədqiqatlar aparmaq məqsədilə həmin ərazilərdə bir sıra kəsilişlər çıxarılmış, palinoloji analizlərin aparılması üçün nümunələr götürülmüşdür. Xüsusilə basdırılmış torpaq horizontlarının formalaşdığı kəsilişlər çox məlumat saxladıqlarına görə onlardan daha çox nümunələr götürülmüşdür.
Gədəbəy rayonunun Slavyanka kəndi yaxınlığında qalınlığı 2,5-3,0 m olan torf horizontu aşkar edilmişdir. Tərkibində çox sayda qamış gövdəsi, qamış yarpaqları, oduncaq qırıntıları müşahidə edilmiş və torf horizontundan nümunələr götürülmüşdür.
Çöl tədqiqatları zamanı müəyyən edilmişdir ki, Eopleystosendə Azərbaycanın ərazisində isti və rütubətli iqlim şəraiti hakim olmuşdur və Kür çökəkliyində həmişəyaşıl bitkilərdən dəfnə, dəfnə-albalı, həmişəyaşıl, Aralıq dənizi tipli palıd, mimoza, evkalipt və bir çox həmişəyaşıl sarmaşıqlar geniş yayılmışdır.
Erkən Pleystosendə baş vermiş qlobal soyuqlaşma Böyük və Kiçik Qafqazın dağlıq ərazilərində (2000 m-dən yuxarıda) buzlaşmaların formalaşması Azərbaycanın bitki örtüyü və heyvanlar aləmində ciddi dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Həmişəyaşıl bitkilər sıradan çıxmış və onları iynəyarpaqlı və soyuq iqlim şəraitində bitən tozağacı əvəz etmişdir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz paleocoğrafi şəraitin bərpası çöl tədqiqatlarına əsasən aparılmışdır. Götürülmüş nümunələrin təhlili daha dəqiq məlumatların əldə edilməsinə imkan verəcəkdir.
şöbə müdiri c.e.d., prof. B.C.Ələsgərov
Naxçıvan MR
Akad. H. Ə. Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu geomorfologiya və təbii risklər şöbəsinin bir qrup əməkdaşı - şöbə müdiri, c. e.d. Tanrıverdiyev X. K, baş elmi işçi, c. e. d. Xəlilov H. A, aparıcı elmi işçilər, coğrafiya üzrə fəlsəfə doktorları Səfərov A. S. və Abdullayev R. S. şöbədə plan üzrə yerinə yetirilən “Naxçıvan MR ərazisinin ekogemorfoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi “ mövzusu ilə əlaqədar olaraq 2013-cü il iyun ayının 13-dən 27-ə qədər (15 günlük) ərazidə ekspedisiyada olmuş və Heydərabad, Şərur, Kəngərli, Şahbuz, Babək, Culfa, Ordubad rayonları ərazisində çöl tədqiqat işləri aparmışlar.
Ekspedisiya zamanı ərazidə ekogeomorfoloji şəraiti müəyyənləşdirən və müxtəlif dərəcəli ekogeomorfoloji gərginlik yaradan amillər - ayrı-ayrı relyef formalarının (morfostrukturların və morfoskulpturların) geoloji strukturlarla qarşılıqlı münasibəti, onların morfoloji əlamətləri struktur-litoloji xüsusiyyətləri, ekzodinamik proseslərin tipləri, xarakteri və intensivliyi, ərazinin parçalanma dərəcəsi tədqiq edilmiş və bir sıra kartoqrafik materiallar tərtib edilmişdir.
şöbə müdiri, c.e.d. X.K. Tanrıverdiyev
Ceyranşöl, yarımsəhra Dəmirağac
ceyrançöl
“Landşaftşünastlıq və landşaftplanlaşdırılması” şöbəsinin əməkdaşları – a.e. işçiləri İsmayılov Mirnuh Cavad oğlu (ekspedisiyanın rəhbəri), Yunusov Müseyib İdris oğlu, Məmmədbəyov Elxan Şərif oğlu, Zeynalova Səidə Maarif qızı və Rüstəmov Qalib İsaq oğlu 2013-il avqust ayının 4-dən 18-nə kimi institutun elmi-tədqiqat planına uyğun olaraq Ceyrançöl alçaq dağlığının şərq hissəsində ekspedisiyada iştirak edib elmi tədqiqat aparmışlar.
Tədqiqatlar nəticəsində qeyd olunan ərazinin ilk 1: 100000 miqyaslı landşaft xəritəsi tərtib edilmiş və geosistemlər təbii ehtiyat potensiyalına görə qruplaşdırılmışdır. Bundan başqa “Eldar şamı” Dövlət Təbiət qoruğunda arid meşə ekosistemlərinin struktur-funksional xüsusiyyətləri, biomüxtəlifliyi, dayanıqlıq dərəcəsi, fitokütlənin məhsuldarlığı, təbii ehtiyat potensialı öyrənilmiş və ətraf ekosistemlərlə müqayisə əsasında landşaftların antropogen transformasiyalarının əsas təmayülləri müəyyən edilmişdir. Ekspedisiya zamanı instrumental müşahidələr aparılmış, bitgi və torpaq nümunələri götürülmüşdür.
c.e.n. İsmayılov M.C.
şəki, qəbələ, oğuz
2013-cü ilin iyul ayının 1-dən 10-dək Coğrafiya İnstitutunun “Azərbaycanın iqtisadi və siyasi coğrafiyası” şöbəsinin əməkdaşları, baş elmi işçi Nəriman Paşayev, böyük elmi işçi Natella Zəkiryəyeva, böyük elmi işçi Günəş Ağakişiyeva, “Azərbaycanın əhalisi və sosial inkişafı coğrafiyası” şöbəsinin əməkdaşları, şöbə müdiri, baş elmi işçi Nizami Əyyubov, aparıcı elmi işçilər Zakir Eminov və Rövşən Kərimov Şəki, Qəbələ və Oğuz rayonlarında ezamiyyətdə olmuşlar. Ezamiyyətin məqsədi həmin rayonlarda sənayenin, kənd təsərrüfatının, nəqliyyatın və digər təsərrüfat sahələrinin vəziyyətini, əhalinin məskunlaşması və demoqrafik inkişafla bağlı problemləri öyrənməkdən ibarət olmuşdur. Əməkdaşlar əvvəlcə Qəbələ, sonra Oğuz, daha sonra isə Şəki rayonlarında dövlət strukturlarının nümayəndələri və yerli ictimaiyyətlə bir sıra görüşlər keçirmiş, sənaye müəssisələrində olmuşlar.
İnstitutun əməkdaşları rayonlarda olarkən icra hakimiyyətlərinin iqtisadi və sosial məsələlərlə məşğul olan şöbələri tərəfindən qəbul edilmişlər. Rayonlarda görülən işlər, 2008-2013-cü illərdə Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı çərçivəsində həyata keçirilmiş tədbirlər, yaşayış məntəqələrinin inkişafı məsələləri barədə elmi işçilərə ətraflı məlumat verilmişdir. “Azərbaycanın iqtisadi və siyasi coğrafiyası” və “Azərbaycanın əhalisi və sosial inkişafı coğrafiyası” şöbələrinin əməkdaşları həmçinin üç rayonun statistika idarələrində və bəzi sənaye müəssisələrində olmuş, rayonlar üzrə ən son iqtisadi və demoqrafik göstəriciləri əldə etmişlər.
şöbə müdirləri :c.e.n.N.Paşayev və
c.e.n.N.Eyyubov
türyan- pirsaat çaylararası ərazisi
Qurunun hidrologiyası və su ehtiyatları şöbəsinin bir qrup əməkdaşı 16-30 iyun 2013-cü ildə “Dağ çayları axımı, su ehtiyatları və insanın təsərrüfat fəaliyyəti” mövzusu üzrə (2012-2014) Böyük Qafqazın Dəmiraparan-Pirsaat çaylar arası ərazidə işlər aparmışlar.
Ezamiyyət dövründə məqsəd ərazinin ən iri çayları – Daşaqıl, Dəmiraparan, Göyçay, Girdiman, Ağsu çayları haqqında yeni materiallar əldə etmək və çayların axımına insan fəaliyyətinin təsirini çöl şəraitində aşkar etmək olmuşdur. Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, çaylardan suvarma məqsədilə götürülən su ölçmə məntəqələrindən aşağıda baş verir və qeydə alınır. Lakin çayların aşağı və orta hissələrindən götürülən su həcmi heç yerdə qeydə alınmır və su ehtiyatlarının hesablanmasında çətinlik yaradır.
Bu il ezamiyyət zamanı güclü yağışlar müşahidə edilirdi, çaylar gur sulu idi. Ona görə ekoloji cəhətdən su çatışmazlığı hiss edilmirdi. Lakin çay məcralarında – Dəmiraparan, Daşaqıl, Girdiman - qravi zavodlarının tikilməsi və məcradan böyük miqdarda tikinti materiallarının götürülməsi çayların öz məcrasını tez-tez dəyişməsinə gətirib çıxarır və sel zamanı çayın istiqamətindən asılı olaraq yeni-yeni ərazilərin gətirmələrlə basılmasına səbəb olur. Bu işlər çayların yuxarı hissələrində də - Lahıc, Qalacıq və s.-də baş verir. Əldə edilmiş ölçü materialları üzərində ezamiyyə müddətində kameral işlər də aparılmışdır.
Ekspedisiyanın çətinlikləri mövcud idi. Bu da ondan ibarətdir ki, biz daima maşın tapmaq üçün çox vaxt itirirdik. Bir çayda iki günlük işi çətinliklə bir günün ərzində yerinə yetirirdik. Çünki uzun məsafəni bir də gedib-gəlmək həm vaxt, həm də vəsait tələb edir.
Ona görə İnstitutun müdiriyyətindən xahiş edirik ki, Akademiyanın maşın qarajını bərpa etmək haqqında vəsadət qaldırsın.
şöbə müdiri, c.e.d. R. M. Qaşqay