01.03.2017.
AMEA akademik H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu Elmi seminarının martın 1-də
akademik Ramiz Məmmədovun sədrliyi ilə keçirilən növbəti iclasında iki tədqiqat işınin hesabat məruzəsi dinlənilib.
Qurunun hidrologiyası və su ehtiyatları şöbəsinin müdiri, c.ü.e.d. Rəna Bəyim Qaşqay “Böyük Qafqazın cənub yamacı çaylarının axım rejimi və hövzələrin təbii-ekoloji şəraitinə antropogen təsirin tədqiqi (Mazımçay-Daşaqılçay)” mövzusunda məruzə edib.
Məruzəçi bildirib ki, son illərdə insanın təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində çaylardan suvarma məqsədi ilə arxlar və böyük kanallar vasitəsilə böyük həcmdə su götürüldüyünə görə çayların aşağı hissəsində su çatışmazlığı hiss olunur. 2012-ci ilə qədər toplanmış məlumatlar iki hissəyə bölünərək bu dəyişmələrin ərazinin ekocoğrafi şəraitinə və su ehtiyatlarının müasir vəziyyətinə nə kimi təsir göstərdiyi araşdırılmışdır.
Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu üzrə normativlər daxilində aparılan hesablamalar göstərir ki, iqtisadi rayonun mövcud daxili çay sularının ümumi ehtiyatlarının həcmi (3101 mln.m3) suvarılan torpaqların, otlaq-örüşlərin və əhalinin içməli su təchizatı üzrə hazırkı birgə ehtiyaclarını (967,3 mln.m3) ödəmək üçün yetərlidir və yerli çay sularının ehtiyatlarının cəmi 31,2%-i həcmində qiymətləndirilir.
Sonra c.ü.e.d. Mahmud Xəlilovun “Lənkəran-Astara rayonlarının meşə ekosistemlərinin bioloji müxtəlifliklərinin antropogen deqradasiyası və bərpası yolları” mövzusunda məruzəsi dinlənilib. Tədqiqatçı araşdırmasında 40 il ərzində ərazinin meşə eko-sistemlərinin bioloji müxtəlifliyinin antropogen deqradasiyasının nəticələri kimi atmosfer yağıntılarının aylıq və illik miqdarını, havanın nisbi rütubəti və rütubət çatışmazlığını müəyyən etmişdir. Qeyd edilib ki, iqlim dəyişmələrinə antropogen amillərlə yanaşı qlobal amillərin təsiri də özünü göstərməkdədir. Dəniz səviyyəsindən yuxarı qalxdıqca nisbi rütubətin son illərdə sistematik olaraq aşağı düşdüyü müşahidə edilir.
Meşə ekosistemlərinin məhv edilərək, onların kənd təsərrüfatı sahələri, seliteb landşaftlar və sitrus bağları, çay plantasiyaları ilə əvəz edilməsi nəticəsində ərazidə Hirkan tipli relikt meşə ekosistemlərinin biomüxtəlifliyi daha intensiv pozulmuş, çox yerdə sıradan çıxarılmışdır.