Elmi fəaliyyət
TARİX
Qurunun hidrologiyası şöbəsi 1953-cü ildə yaradılmışdır.
Həmin vaxtdan 1983-cü ilə qədər şöbəyə görkəmli alim coğrafiya elmləri doktoru, professor Saleh Hacı oğlu Rüstəmov rəhbərlik etmişdir.
1952–1956-cı illərdə onun rəhbərliyi altında və şəxsi iştirakı ilə Azərbaycanın bütün iri çaylarının hidroqrafiyası tədqiq edilmiş və 4 cildlik monoqrafiyası nəşr edilmişdir. Sonralar o Azərbaycan çaylarının formalaşma qanunauyğunluqlarını, maye və sülb axımının zaman və məkan daxilində paylanmasını tədqiq etmiş və kompleks xüsusiyyətlərə görə ərazinin rayonlaşmasını vermişdir. 1963-cü ildən c.e.n. R.M. Qaşqay ilə birlikdə Azərbaycanın su balansı və su ehtiyatları üzərində işləmişdir.
2009-cu ildən şöbə “Qurunun hidrologiyası və su ehtiyatları ” adlanır.
1986-cı ildən şöbəyə c.e.d. Rəna Bəyim Mir Tağı qızı Qaşqay rəhbərlik edir.
TƏDQIQAT ISTIQAMƏTLƏRI VƏ MÖVZULARI
Şöbənin əsas tədqiqat istiqaməti – səth sularıdır. Müxtəlif fiziki-coğrafi şəraitdə su və gətirmələr axımının formalaşması və keçməsi qanunauyğunluqları, çayların su balansı və su ehtiyatlarının tədqiqi, insanın təsərrüfat fəaliyyətinin çay axımına təsirinin təyin edilməsi, çaylarda keçən daşqın və sellərin hidrodinamik xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi, su ehtiyatlarının istifadəsi və mühafizəsi ,göllərin və su anbarlarının tədqiqi, çayların kimyəvi xüsusiyyətlərinin, ion axımının qiymətləndirilməsi.
ƏSAS NƏTICƏLƏR, NAILIYYƏTLƏR
Dağ çaylarının formalaşma qanunauyğunluqları və bu prosesdə iştirak edən yeraltı suların öyrənilməmiş çaylarda təyini metodikası işlənilmiş, ilk dəfə olaraq onların ehtiyatları təyin edilmiş və bu elementin xəritəsi tərtib edilmişdir.
Dağlıq ölkələr üçün ilk dəfə olaraq su balansı elementlərinin qarşılıqlı əlaqələrinə əsaslanaraq landşaft qurşaqlarının, inzibati rayonların, ayrı-ayrı çay hövzələrinin və bütün respublika ərazisi üçün su ehtiyatları təyin edilmişdir.
Müəyyən edilmişdir ki, tranzit çayların axımını nəzərə almaqla Azərbaycanın su ehtiyatları 30,9 km, yerli ehtiyat isə - 10,3 km-dir. Çay sularının yay təbii tənzimlənməsini müəyyən edən metodika təklif edilmişdir.
Müəyyən edilmişdir ki, insanın fəaliyyəti nəticəsində Azərbaycanın su ehtiyatları azalmamış, lakin ərazi üzrə yenidən paylanması baş vermişdir. Sülb axımı və asılı gətirmələrin təyini metodikası işlənilmişdir.
İlk dəfə olaraq müəyyən edilmişdir ki, Lənkəran təbii vilayətində ekoloji vəziyyətin pozulması nəticəsində və səthi yuyulmanın orta layının 0,030-dan 0,047 mm-ə qədər artması səhralaşma prosesinin dərinləşməsinə səbəb olmuşdur.
Çay sularında ion axımının, biogen və orqanik elementlərin hesablama metodikası işlənilmiş, kimyəvi denudasiyanın intensivliyi qiymətləndirilmiş və kimyəvi tərkibinə görə suların təsnifatı aparılmışdır.
Azərbaycan göllərinin xüsusiyyətləri və su anbarlarının lillənməsi tədqiq edilmişdir.
Şöbənin əməkdaşları son illər “İnsanın təsərrüfat fəaliyyətinin çaylar və onların hövzələrinin ekoloji vəziyyətinə təsiri məsələləri” üzrə öz fəaliyyətlərini davam edirlər.
ƏSAS NƏŞRLƏR
Рустамов С.Г. Гидрография Азербайджана, 4 cild, 1952-1956 illər
Rüstəmov S.H. Azərbaycan çaylarının hidroloji xüsusiyyətləri, 1961
Заманов, Тарвердиев Гидрологические особенности озер и водохранилищ Большого Кавказа, 1965.
Кашкай Р.М. Водный баланс Большого Кавказа, 1973.
Ахундов. Сток наносов рек Азербайджанской ССР, 1978.
Рустамов С.Г., Кашкай Р.М. Водный баланс Азербайджанской ССР, 1979.
Эюбова. Результаты исследования гранулометрического состава взвешенных наносов горных рек, 1988.
Рустамов С.Г., Кашкай Р.М. Водные ресурсы Азербайджанской ССР, 1989.
Kiş və Şin çayları hövzələrinin selləri. Müəl. kollekt. Məmmədov, 1998
Халилов Ш.Б. Водохранилища Азербайджана и их экологические проблемы, 2003.
Абдуев М.А. Исследование ионного стока горных рек Азербайджана, 2008.
Кашкай Р.М. Формирование речного стока, его рациональное использование и пути перераспределения его по территории, 2008.
Мамедов. Meтодика расчета изменчивости наибольших расходов взвешенных наносов рек Большого Кавказа, 2009.
Абдуев М.А. Методические вопросы расчета среднемноголетнего ионного стока горных рек, 2011.